Owczarek środkowoazjatycki to bardzo duży, silny pies, który u wielu ludzi budzi obawę już na sam widok. Do tego dochodzi jeszcze mocny i niezależny charakter tego owczarka. A to wszystko sprawia, że z całą pewnością nie jest to rasa dla każdego. Dla kogo nadaje się owczarek azjatycki i na co trzeba przy nim uważać?
Pochodzenie owczarka
Owczarek środkowoazjatycki – znany też jako ałabaj – pochodzi z rejonu Kazachstanu, Uzbekistanu, Kirgistanu i Turkmenistanu. Pierwotnym przeznaczeniem rasy było pilnowanie zwierząt i pełnienie roli psa pasterskiego. Ałabaje miały rozwijany instynkt terytorialny i stróżujący, nie pozwalały intruzom zbliżyć się do gospodarstwa. Pomagał w tym z pewnością imponujący i wręcz groźny wygląd, ale także odważny i nieustępliwy charakter. Zyskały nawet przydomek „dławiciel wilków”, ponieważ w obronie stada były gotowe walczyć z dużymi drapieżnikami. Owczarki te były również świetnie przystosowane do życia w trudnych warunkach. Z czasem jednak bardziej powszechną rasą tego typu stał się owczarek kaukaski.
Hodowlę ałabajów na szeroką skalę prowadził od lat 30. XX wieku Związek Radziecki, do Polski zaś psy te trafiły dopiero w latach 80. Do dziś nie są szczególnie popularną rasą w naszym kraju, ale znajdują swoich zwolenników.
Wygląd ałabaja
Owczarek środkowoazjatycki to potężnie zbudowany pies, na którego widok wielu osobom może szybciej zabić serce. Dorosłe osobniki osiągają od 65 do 70 cm wzrostu w kłębie i ważą od 40 do 50 kg. Do tego mają silną, krzepką i mocno umięśnioną sylwetkę, która jednocześnie pozostaje harmonijna. Klatka piersiowa owczarka jest długa i szeroka, a głowa masywna i prostokątna. Jego uszy są trójkątne i zwisające, ogon natomiast gruby u nasady i wysoko osadzony. Mimo swoich rozmiarów ałabaj nie sprawia wrażenia ociężałego.
Sierść i umaszczenie
Futro ałabaja składa się z gęstego i twardego włosa okrywowego oraz bardzo grubego podszerstka. Taka ilość podszerstka miała za zadanie chronić psy w surowym górskim klimacie. Dzięki temu też psom nie są straszne niskie temperatury i dobrze radzą sobie na zewnątrz nawet zimą. Jednocześnie gruby podszerstek sprawia, że w okresie linienia sierść owczarka wychodzi z niego garściami. Konieczne jest wówczas codzienne wyczesywania psa. Warto też podkreślić, że istnieją dwie odmiany owczarka środkowoazjatyckiego – krótkowłosa i długowłosa. Jedyną różnicą między nimi jest długość włosa – u owczarków krótkowłosych wynosi ona 3-5 cm, a u długowłosych 7-10 cm.
Wzorzec rasy dopuszcza niemal każde umaszczenie owczarka. Nieakceptowalne są jedynie maści błękitne, czekoladowe i czarno-rude.
Wygląd ałabaja jest naprawdę imponujący.
Owczarek środkowoazjatycki – charakter i usposobienie
Przedstawiciele tej rasy wyróżniają się przede wszystkim dużą niezależnością, upartością i samodzielnością. Posiadają silny i nieustępliwy charakter i niechętnie dają się komukolwiek podporządkować. Do tego są inteligentne, ale nie przepadają za nauką komend i sztuczek. Wychowanie owczarka więc jest utrudnione, ponieważ woli on stawiać na swoim i żyć na własnych zasadach. Nie znaczy to jednak, że nie da się wieść wspólnego życia. Do swojego człowieka owczarek środkowoazjatycki bardzo się przywiązuje, jest wobec niego niezwykle lojalny i opiekuńczy. Z całą pewnością nie pozwoli zrobić krzywdy swojemu opiekunowi. Posiadanie z ałabajem silnej i zrównoważonej relacji znacząco ułatwia życie pod jednym dachem.
Wobec obcych owczarki środkowoazjatyckie są nieufne, ostrożne i podejrzliwe. Nie ma opcji, by jakikolwiek nieproszony gość wkroczył na teren ałabaja. To urodzeni stróże i to zarówno pod względem imponującego wyglądu, jak i nieustępliwego charakteru. Psy tej rasy nie są wielkimi sportowcami, nie przepadają za intensywnymi aktywnościami. Nie znaczy to jednak, że nie potrzebują spacerów i ćwiczeń. Codzienne spacery w spokojnej okolicy oraz umiejętnie prowadzone zabawy węchowe i ćwiczenia intelektualne pozwolą psu pozostać w równowadze emocjonalnej i spełniać swoje potrzeby gatunkowe.
Czy owczarek środkowoazjatycki jest agresywny?
Siła fizyczna i psychiczna tych psów, a także duża niezależność i samodzielność sprawiają, że są one trudne do ułożenia i wychowania. Jeśli więc ałabaj trafi w nieodpowiednie ręce i będzie niewłaściwie prowadzony, bardzo prawdopodobne, że skończy się to poważnymi problemami behawioralnymi. Pozostawione same sobie owczarki, izolowane od człowieka czy traktowane awersją bardzo szybko mogą przejawiać zachowania agresywne. Pamiętajmy jednak, że agresja u owczarka nie bierze się z niczego i winę za to ponosi wyłącznie człowiek. Sam z siebie ałabaj nie jest agresywny, choć niezrozumiany może być niebezpieczny.
Dla kogo owczarek środkowoazjatycki?
Ponad wszelką wątpliwość owczarek azjatycki jest trudnym i wymagającym psem i nie nadaje się dla osoby niedoświadczonej. Opiekun ałabaja musi znać przynajmniej podstawowe sygnały komunikacyjne wysyłane przez psa, a do tego respektować granice stawiane przez niego. Przede wszystkim zaś opiekun musi szanować potrzeby i ograniczenia owczarka i nie wpychać go w za trudne sytuacje. Człowiek odpowiedni dla owczarka środkowoazjatyckiego musi być cierpliwy, opanowany, ale też wystarczająco pewny siebie i konsekwentny. Ani jakiekolwiek przejawy przemocy i awersji, ani przesadna pobłażliwość nie sprawdzą się bowiem przy psie.
Ałabaje dobrze odnajdują się na zewnątrz i często wybierane są jako stróże. Teoretycznie owczarki te są przystosowane do mieszkania na dworze, jednak znacznie lepiej będzie mu w przestronnym domu. Nie może bowiem przebywać zbyt długo bez kontaktu z człowiekiem, bo może zdziczeć i zacząć sprawiać poważne problemy. Czas spędzony z opiekunem jest mu niezbędny do zachowania zdrowia psychicznego.
Na pewno zaś dobrym pomysłem nie będzie sprowadzenie owczarka do małego mieszkania. W niewielkim lokalu pies nie będzie miał odpowiedniej ilości przestrzeni dla siebie, co może prowadzić do frustracji i poważnych konfliktów. Kluczowe jest zapewnienie psu miejsca do wypoczynku, w którym nikt nie będzie mu przeszkadzał. Ze względu na rozmiary owczarka konieczne będzie albo bardzo duże legowisko, albo nawet specjalna kanapa dla psa. Warto wtedy też wybrać odpowiedni materiał na narzutę na kanapę, aby tapicerka przetrwała wylegiwanie się na niej tego molosa.
Wprawdzie owczarki środkowoazjatyckie nie są zbyt aktywne, to jednak nie znaczy, że można zrezygnować ze spacerów. Potrzebują codziennej stymulacji i poznawania świata, by pozostać w równowadze. Nie nadają się na ogół zaś do psich sportów czy intensywnego biegania.
Czy ałabaj nadaje się do dzieci?
Owczarki środkowoazjatyckie nie powinny trafić do domu z małymi dziećmi. I to ze względu na swoją wielkość, jak i charakter. Psy te potrzebują spokoju, przestrzeni własnej i szanowania granic, a trudno wymagać tego od malutkiego dziecka. Zaczepki dziecka mogą więc skończyć się tragicznie. Zwłaszcza, że owczarek środkowoazjatycki już samymi rozmiarami może zrobić dziecku krzywdę – i to nawet podczas zwykłej zabawy. Oczywiście zdarzają się sytuacje, kiedy to owczarek i dziecko dobrze się dogadują, a pies dodatkowo troszczy się o malucha. Nigdy jednak nie wolno spuścić psa i dziecka z oka, a wszelkie ich kontakty muszą odbywać się w towarzystwie odpowiedzialnej osoby dorosłej.
Jako szczeniak owczarek środkowoazjatycki prezentuje się bardzo niewinnie i uroczo.
Owczarek środkowoazjatycki – zdrowie i długość życia
Przedstawiciele tej rasy dożywają średnio 11 lat. Wielkie rozmiary tego molosa predysponują je do chorób typowych dla dużych i olbrzymich ras. Owczarkowi temu zatem grozi skręt żołądka oraz dysplazja stawów łokciowych i biodrowych. Kluczowe więc, aby pilnować pór karmienia i po posiłku pozwolić psu na odpoczynek. Należy też zadbać o stawy i kręgosłup psa. Jeśli zdecydujemy się na zakup legowiska, koniecznie sprawdźmy najpierw, jakie wypełnienie posiada dane posłanie. Legowisko dla molosa nie może bowiem być zbyt miękkie i zbyt twarde. Świetnie w roli wypełnienia legowiska spełnia się pianka tapicerska T30 o uniwersalnej grubości i miękkości. Powinna przypasować owczarkowi, chyba że będzie wolał leżeć na kanapie.
Owczarek środkowoazjatycki szczeniak – cena i hodowla
Wprawdzie ałabaje nie są w Polsce zbyt popularne, to bez problemu można znaleźć hodowlę psów tej rasy. Ważne jednak, aby wcześniej dokładnie skontrolować daną hodowlę. Trzeba sprawdzić, w jakim stanie żyją tam na co dzień psy, czy rodzice szczeniąt są przebadani pod kątem chorób genetycznych (jak np. dysplazja) oraz czy nie wykazują nadmiernej reaktywności, agresji czy lęku. Równie istotne jest zweryfikowanie badań szczeniąt. Dobry hodowca zapewnia także mądrą socjalizację, która zwłaszcza w przypadku owczarków ma szczególne znaczenie.
Szczeniak owczarka środkowoazjatyckiego kosztuje średnio 3000-5000 zł, choć zdarzają się kwoty sięgające nawet 20 000 zł.