Owczarek podhalański to jedna z pięciu rdzennie polskich ras psów uznawanych oficjalnie przez FCI. Te duże i puchate psy wyróżniają się talentem do stróżowania, ale sprawdzą się także jako psy rodzinne. Czy jednak rasa ta nadaje się dla każdego? Jakie cechy są typowe dla tego polskiego owczarka?
Pochodzenie rasy
Owczarek podhalański – znany także jako owczarek tatrzański (Tatra Shepherd Dog) – to rasa mająca długą i bogatą historię. Choć początki rasy nie są dokładnie zarejestrowane, to przypuszcza się, że pierwotnie owczarek podhalański powstał od przodków wschodnioeuropejskich ras górskich psów. W Polsce pierwsze księgi rodowodowe powstały dopiero pod koniec lat trzydziestych XX wieku. Pierwsza wystawa zaś odbyła się w 1937 r. w Zakopanem.
Jak sama nazwa wskazuje, owczarki narodziły się na Podhalu, czyli leżącego w południowej Polsce regionie w okolicy Tatr i Beskidu Zachodniego. Do dzisiaj owczarki te uchodzą za wizytówkę rejonu u podnóża najwyższych gór Polski, czyli Tatr.
Owczarek podhalański prawdopodobnie był używany przez górali do pilnowania stada owiec na górskich pastwiskach. Rasa ta więc powstała w odpowiedzi na zapotrzebowanie do trudnej pracy w ciężkich warunkach atmosferycznych. Kto był zimą w Tatrach, ten doskonale wie, że odczuwane temperatury, silnie wiejące wiatry i zaspy śniegu potrafią dać w kość. Z tego względu owczarki podhalańskie muszą wyróżniać się dużą odpornością i świetną termoizolacją.
Wprawdzie owczarka wciąż można spotkać na Podhalu podczas pilnowania owiec, to jednak zdecydowanie częściej pełnią dziś rolę psa rodzinnego i stróżującego. Co ciekawe, poza Polską owczarki z Podhala lubią bardzo Holendrzy i Amerykanie. To właśnie w Stanach Zjednoczonych funkcjonuje nazwa owczarki tatrzańskie.
Wygląd owczarka podhalańskiego
Owczarek podhalański jest dużym psem o masywnej i dobrze umięśnionej budowie. Jego głowa jest duża, proporcjonalna do reszty ciała, a uszy są średniej wielkości i stojące. Ma też długi i noszony nisko ogon oraz proste i grube łapy. Owczarki należą do dużych psów – dorosłe osobniki osiągają od 60 do 70 cm wzrostu w kłębie i ważą średnio 50 kg. Niektórzy w pierwszej chwili mylą owczarka z golden retrieverem, jednak po bliższym zapoznaniu nie ma mowy o pomyłce.
Sierść i umaszczenie
Owczarki mają długą i gęstą sierść ze sporą ilością świetnie izolującego podszerstka. Przydawał się on w trudnym górskim terenie. Podstawowe włosie jest proste lub lekko faliste na szyi i tułowiu, a na głowie, kufie i dole łap sierść jest krótka. Charakterystyczne dla wyglądu owczarka jest umaszczenie – psy tej rasy występują wyłącznie w kolorze białym. Zdarza się, że na sierści pojawia się kremowy nalot, nie jest on jednak pożądany. Z całą pewnością zaś nie istnieje brązowy i czarny owczarek. Kolor sierści miał za zadanie odróżniać owczarka od niedźwiedzia i wilka mogącego czaić się w pobliżu owiec.
Czesanie i pielęgnacja owczarka
Sierść owczarka podhalańskiego nie wymaga przesadnej i żmudnej pielęgnacji. Jest ona wprawdzie dość długa, nie ma jednak tendencji do plątania się i kudłaczenia. Wystarczy systematycznie przeczesać delikatnie futro owczarka, by było ono zadbane i zdrowo lśniące. W okresie linienia – dwa razy w roku – należy wyczesywać owczarka codziennie, ponieważ wypadają mu spore ilości podszerstka.
Psy tej rasy nie potrzebują żadnego strzyżenia i częstych kąpieli. Ze względu jednak na białe umaszczenie i zamiłowanie do biegania po dworze, w porze jesienno-zimowej owczarek może zmieniać kolor na błotny – zwłaszcza na łapach i brzuchu. Warto więc wypracować zgodę psa na przecieranie łap po spacerze lub raz na jakiś czas kąpać owczarka w wannie. Albo pozostaje nam zaprzyjaźnić się ze śladami błota wszędzie w mieszkaniu.
Owczarek podhalański – charakter i usposobienie
Owczarki podhalańskie znane są przede wszystkim ze swojej inteligencji, oddania i lojalności wobec swojej rodziny. To w końcu doskonałe psy stróżujące, które nie pozwolą swoim opiekunom zrobić krzywdy. Predyspozycje do stróżowania sprawiają także, że owczarki są bardzo czujne, ostrożne i nieufne wobec obcych. Potrafią jednak dość szybko przekonać się do człowieka i być do niego przyjaźnie nastawionym. Zamiłowanie i uwarunkowania genetyczne do pilnowania terenu mogą okazać się uciążliwe, jeśli do naszego domu często przychodzą goście lub mieszkamy w ruchliwym miejscu. Owczarek podhalański może bowiem wówczas uporczywie szczekać i odganiać – w jego mniemaniu – intruzów.
Fakt, iż owczarek podhalański należy do psów pasterskich sprawia, że może wykazywać on skłonności do nadmiernego pilnowania swojego opiekuna, a także niejako zaganiania innych członków rodziny – zwłaszcza innych zwierząt. Jednocześnie owczarki na górskich pastwiskach pracowały w grupie innych psów i musiały się z nimi bezbłędnie komunikować. Zatem dobrze prowadzony od szczeniaka owczarek podhalański powinien bez problemu dogadywać się z innymi czworonogami.
Przeszłość owczarków wpłynęła także na samodzielność w podejmowaniu przez niego decyzji. Przy pilnowaniu owiec owczarki zdane były często wyłącznie na siebie i cecha ta została owczarkom do dziś. Są to niezależne i często też uparte psy, które niekoniecznie mają ochotę wykonywać polecenia właściciela. Dlatego tak ważna jest właściwa socjalizacja i wychowanie owczarka od szczenięcia.
Aktywność fizyczna owczarków
Owczarki podhalańskie są psami aktywnymi i potrzebującymi dużo ruchu. Przyzwyczaiły się do przebywania wielu godzin na dworze, dlatego tak bardzo cenią sobie długie spacery po lesie. Mimo sporej potrzeby ruchu owczarki raczej nie będą błyszczeć w psich sportach. Dobrym pomysłem za to będą zajęcia typu nosework. Z powodzeniem można zabierać owczarka na wycieczki w góry – na górskich szlakach czują się ryba w wodzie. Pamiętajmy tylko, że ze względu na swoją wielkość owczarki nie powinny być forsowane, ponieważ może dojść do urazu kręgosłupa i łap.
Dla kogo owczarek podhalański
Z całą pewnością owczarek podhalański nie nadaje się dla osoby całkowicie niedoświadczonej. To nie jest też dobry wybór na pierwszego psa czy tym bardziej na psa dla dziecka. Z racji swojej niezależności, samodzielności i upartości potrzebują świadomego, konsekwentnego i cierpliwego opiekuna, który zna zarówno specyfikę rasy, jak i rozumie psią komunikację. Owczarki te są bardzo inteligentne, ale przy nieodpowiednim opiekunie mogą tę inteligencję wykorzystywać przeciwko człowiekowi.
Silne zapędy do stróżowania i bronienia swojego terytorium sprawiają też, że owczarek podhalański średnio nadaje się do małego mieszkania. To psy lubiące przestrzeń, dlatego zdecydowanie lepiej odnajdą się w domu z ogrodem. Nie znaczy to, że mają mieszkać na dworze – chodzi o to, by nikt nie ograniczał ich przestrzeni, co często jest nieuniknione w małych mieszkaniach. Tendencja do stróżowania może także przeszkadzać sąsiadom, zatem o tym też należy pamiętać decydując się na tę rasę.
Zarówno cechy charakteru, jak i wielkość psa sprawiają, że owczarek podhalański nie jest najlepszym wyborem do domu z małym dzieckiem. Z całą pewnością jednak odpowiednio wychowywany i socjalizowany od szczeniaka pies – pod nadzorem rodziców – może stworzyć silną więź z dzieckiem. Lojalność i oddanie owczarka zaś czynią z niego wspaniałego przyjaciela całej rodziny. Pod warunkiem oczywiście, że będzie on miał spełnione swoje potrzeby, a jego granice będą szanowane. Weźmy też pod uwagę wielkość owczarka podhalańskiego – utrzymanie psa ważące 50 kg może być kłopotliwe na spacerach w mieście.
Zdrowie i długość życia owczarka podhalańskiego
Owczarek podhalański cieszy się dość dobrym zdrowiem. Duże rasy jednak nie mają co liczyć na bardzo długie życie – średni osiągany przez owczarka wiek to 8-10 lat. Do chorób, które szczególnie dotykają owczarka podhalańskiego należą te związane z układem ruchu, a więc dysplazja stawów biodrowych i łokciowych. Owczarkom zagraża też skręt żołądka. Aby tego uniknąć należy nie karmić psa tuż po spacerze i najlepiej dzielić porcje na mniejsze, a nie podawać jedną dużą.
Owczarek podhalański szczeniak – cena i hodowla
Jeśli urzekł nas misiowaty wygląd owczarka i kontrastujący z tym niezależny charakter, pozostaje nam znalezienie odpowiedniej hodowli. To szczególnie ważne, by szczeniak pochodził od zrównoważonych i łagodnych rodziców. Dzięki temu bowiem unikniemy już na starcie braków w socjalizacji, co może wywoływać późniejsze problemy behawioralne. Szczeniak z dobrej hodowli będzie też pozbawiony wad genetycznych.
Cena owczarka podhalańskiego z rodowodem FCI wynosi około 4500 zł.